Pandora is het leven zelf - Prometheus en Epimetheus.

Heb je vragen, opmerkingen, kritiek of stellingen n.a.v. het werk van Joseph Campbell? Weet je meer over mythologie, symbolen, religies, mystiek, Godinnen en Goden of 'De weg van de Held(in)'? Wil je iets zeggen of vragen over thema's die m.n. in Nederland relevant zijn? Plaats het hier.

Moderator: Gerard

Locked
Gerard
Working Associate
Posts: 398
Joined: Sun Jan 23, 2005 7:26 pm
Location: Amsterdam.

Pandora is het leven zelf - Prometheus en Epimetheus.

Post by Gerard »

De uitleg van de Griekse mythologie is niet altijd even gemakkelijk en soms kun je er meerdere kanten mee uit. Toch is het niet voor niets de mythologie die ons misschien wel het meest te zeggen heeft. Aangename en onaangename confronterende zaken soms. Soms laat het ons in een spiegel kijken, soms heeft zij een levensles voor ons in petto.

We moeten ons bedenken dat verschillende goden, godinnen of helden vaak verschillende aspecten van onze eigen persoonlijkheid verbeelden. Dus de ene god is het ene deel in ons en de andere god het andere deel. Mythologie wil ons vaak leren hoe het gaat als we die delen niet met elkaar in evenwicht weten te houden.

Ik leg dit uit aan, wederom, de mythe waarin Pandora een rol speelt.

Zeus was de oppergod die beschikte over alles wat leefde. Hij had het niet zo op mensen. Prometheus ('vooruitdenker') stal stiekum vuur (teken van beschaving en ontplooiing) van Zeus en gaf het aan de mensen. Zeus ontdekte het, was woedend en wilde Epimetheus, maar ook de mensheid, straffen.

Epimetheus, met zijn vooruitziende blik, had dit in de gaten en waarschuwde zijnm broer, Epimetheus. De naam Epimetheus kan verschillend worden uitgelegd: 'degene die te laat inziet' maar ook' degene die terugkijkt en reflecteert'. De bedachtzame dus. In tegenstelling tot de wild-enthousiaste voortvarende Prometheus.

Zeus straft Prometheus door hem vast te ketenen aan een zuil of rots. Teken van onbeweeglijkheid. Een adelaar pikt overdag zijn lever uit zijn lichaam. De lever van een offerdier is het lichaamsdeel waaruit men vroeger dacht de toekomst te kunnen voorspellen. Lever was bloed, bloed was levenskracht en vruchtbaarheid. Om het lijden ondraaglijk en eeuwig te maken, groeide de lever 's nachts weer aan, waarop de adelaar overdag weer zijn gang kon gaan. De adelaar was het teken van zeus, het symbool voor de zonne- en hemel(vader) god die de baas is over alles, alles overziet en onverwacht toe kan slaan. (Prometheus werd later gered door de gewonde Centaur Cheiron, maar dat is een ander verhaal).


Image

De mensheid moest ook gestraft worden. Dat deed Zeus door de eerste vrouw te laten scheppen door Hephaestus. Zij kreeg van alle belangrijke goden prachtige en minder mooie eigenschappen mee. Haar naam betekent dan ook: 'Zij die alles geeft'. Met de nadruk op ALLES. Zij nkijkt in de kruik (of doos) nadat Prometheus het vuur gestolen heeft. Dat is geen toeval. Als je beschaving of voortuigang gekregen hebt, wil je ook wel weten wat dat inhoudt. Vergeet niet dat de vrouw in de mythologie bijna altijd symbool staat voor het leven zelf. Met alles erop en eraan. Dat kunstenaars en een bepaalde uitleg (met wat voor doel dan ook) later het prototype van de nieuwsgierige onheilbrengende vrouw van haar hebben gemaakt, net als Eva, zegt misschien meer over de makers van die uitleg dan van Pandora. In elk geval is Pandora niet het hoofdmotief van het verhaal, want....

de kern van het verhaal is dat zij trouwt met de zwakke broer van Epimetheus. De bedachtzame! Deze is niet sterk genoeg om voldoende tegenwicht tegen Prometheus te bieden. Ook al was hij gewaarschuwd, toch gebeurt het: hij bezwijkt voor de charmes van Pandora (het leven dus) en de doos/kruik wordt geopend. En alles wat het leven in zich heeft vliegt eruit.

Image


Wat wil dit verhaal zeggen? Dit; dat er evenwiocht moet zijn in de mens. We hebben allemaal de Prometheus en de Epimetheus in ons. En als de een sterker is dan de ander, als deze twee niet in evenwicht zijn met elkaar, gaat het fout. Een kettingreactie van plagen en ellende kan het gevolg zijn. Zolang vooruitdenken en beschouwen, contemplatie, met elkaar in evenwicht zijn - is er niets aan de hand. Maar als dit evenwicht verbroken wordt en men het mysterie van het leven al wil kennen, zonder ermee om te kunnen gaan, dan .....

Maar zelfs dan is alle hoop niet verloren. Want op de bodem van de doos ligt altijd nog bewaard de hoop! Hoop doet leven!
Sisyphus Laughs

Gerard
Working Associate
Posts: 398
Joined: Sun Jan 23, 2005 7:26 pm
Location: Amsterdam.

Post by Gerard »

In feite vertelt de mythe van Daedalus en zijn zoon Icarus hetzelfde: wie in overmoed (nog) niet de middenweg weet te bewandelen, wie te vroeg teveel wil, ontketent krachten die hij niet meer controleren kan en zal het slecht vergaan.


Image
Sisyphus Laughs

Gerard
Working Associate
Posts: 398
Joined: Sun Jan 23, 2005 7:26 pm
Location: Amsterdam.

Post by Gerard »

De mythe van Phaethon en Apollo vertelt ook iets dergelijks, maar dan vanuit een andere invalshoek.

In mythen komt vaak het thema voor dat de held op zoek gaat naar de vader. Voorbeelden zijn ook Jezus in de Bijbe of Luke Skywalker die Darth Father zoekt in Star Wars. Zo ook bij de jonge Phaethon die, uit een maagd geboren (!), die op zoek gaat naar het Paleis van de Zon omdat zijn moeder hem had verteld dat daar zijn vader woonde, de god Phoibos, de god die de zonnewagen bestuurde.

Hij moet een steil pad beklimmen en ontmoet daar in een grote imponerende zaak de vader, Phoibos, die hem vriendelijk vraagt wat hij komt doen. De jongeling antwoordt dat hij wil bewijzen dat hij een zoon, zijn vader waardig is en dat hij dat graag wil bewijzen. Phoibos luit zijn zoon in de armen en belooft de jongen plechtig en met een eed, dat hij iedere proef die de knaap wenst toestaat.

'Dan wil ik Uw wagen mennen, vader, de zonnewagen met de gevleugelde paarden.'

Phoibos beseft onmiddellijk dat hij een fout heeft begaan. Aan de vraag zelf ziet hij dat de knaap daar nog niet rijp voor is. 'Je vraagt meer dan ik zelfs de goden toe zou staan, zelfs Zeus niet. ' En dat wil wat zeggen. Hij probeert zijn zoon van die wens af te brengen, maar deze houdt stug voetr bij stuk: belofte maakt schuld. Er is een eed afgelegd en die mag je niet breken, dus uiteindelijk staat de vader het toe. 'Luister tenminste naar mijn raad dan. Spaar de zweep en houd de teugels strak. De vpaarden gaan uit zichzelf al snel genoeg. En ga niet met een rechte weg langs het firmament maar maak bochtenn en blijf in de eerder dor mij gemaakt wielsporen. Rij niet te hoog en niet te laag. Ga je te hoog dan schroei je de hemel, ga je te laag dan vat de aarde vlam. ' De nacht was aan het wegtrekken en de zon moest opkomen om de dag aan te laten breken. De vader gaf de zoon de teugels.

Thetis, de zeegodin had het hek geopend en de paarden schoten met een ruk vooruit. De zoon raakte door de snelheid al snel in paniek, vergat daardoor zijn vaders raad en de wagen met het span paarden schoot alle kanten op. De hemel schroeide, de aarde vatte vlam. Hij botste tegen sterren, sterrenbeelden sloegen op de vlucht, de maan vertrok, de kosmos stond op stelten. Moeder Aarde, met geschroeid voorhoofd, richtte zich op en riep tot Zeus: 'Kijk om je heen. De hemelen zijn van pool tot pool verduisterd. De zee wordt vernietigd. De wolken verdampen. Grijp in, grijp in. Red de wereld!'

Daar riep Zeus de goden bijeen om getuigen te laten zijn en daarna snelde hij naar de horizon, nam een bliksemstraal en slingerde die naar Phaeton en de zonnewagen. De wagen werd verbrijzeld, de paarden sloegen op hol en Phaeton viel, met brandende haren naar beneden als een vallende ster in de rivier de Po.

Image

Waar dit verhaal op neer komt is dit. Een mens is de veiligheid van de wereld van de moederschoot ontgroeid en treedt de wereld daarbuiten tegemoet. Deze wordt vertegenwoordigd door de wereld van de vader. De vader is de 'inwijdingspriester' die tot taak heeft de zich ontwikkelende mens te geleiden van de ene wereld naar de andere wereld. Waar eerder de moeder 'goed en kwaad' vertegenwoordigde, neemt hij nu die rol over. Maar daarnaast komt er iets extra's bij: de competitie tussen de vader en de zoon. Een (vooralsnog) ongelijke strijd. Hetzelfde geldt voor de rivaliteit tussen de moeder en de dochter.

De mythe laat zien dat het verschrikkelijk mis gaat als er sprake is van een te toegeeflijk ouderschap, maar je mag ook lezen mentorschap of coachingsschap. Een jongeling mag pas 'los gelaten' worden als hij daar aan toe is. Een jongeling (in deze mythe) die nog niet gezuiverd is van kinderlijke resten, mag niet de verantwoordelijkheid gegeven worden over krachten (binnen of buiten hem/haar) die hij/zij niet kan beheersen.
Sisyphus Laughs

Locked