Symbolentaal en betekenissen in mythen.

Heb je vragen, opmerkingen, kritiek of stellingen n.a.v. het werk van Joseph Campbell? Weet je meer over mythologie, symbolen, religies, mystiek, Godinnen en Goden of 'De weg van de Held(in)'? Wil je iets zeggen of vragen over thema's die m.n. in Nederland relevant zijn? Plaats het hier.

Moderator: Gerard

Locked
Gerard
Working Associate
Posts: 398
Joined: Sun Jan 23, 2005 7:26 pm
Location: Amsterdam.

Symbolentaal en betekenissen in mythen.

Post by Gerard »

Mythologie is geschreven in symbolische taal. Als je de taal van de mythologie letterlijk neemt, krijg je onzin. Symbolen verwijzen altijd naar ‘iets wat erachter ligt’. Symbolen kunnen ongelooflijk krachtig zijn: een nationale vlag is een symbool, een boom is vaak een symbool, de zon, een bron, noem maar op.

Goden dragen vaak dezelfde voorwerpen met zich. Zeus heeft vaak een bliksem in zijn hand, er wordt vaak geworsteld. In veel mythologien wordt veel verkracht: dat betekent niet zozeer dat wat wij onderonder verstaan, maar betekent meestal: de ander zijn wil opleggen. Een maagd is niet een vrouw die geen gemeenschap heeft gehad maar een vrouw ‘die door niemand bezeten is’. Het paard staat vaak voor hartstocht en ongetemdheid.

Veel dieren keren in veel culturen terug als symbool: de slang, de stier, leeuw, het paard. En soms zijn natuurelementen het symbool: de bron, een rivier, een berg. Soms is de berg ‘verborgen’ in een gebouw, bvb. een piramide. Soms gaat het om elementen als storm, water. Of om planeten: de zon, de maan.

Ook als er sprake is van slapen, een ring, bloed, vuur, een wiel, gaat het vaak om symboliek. Vuur op een kaars betekent iets anders dan vuur uit de bek van een draak, of een fakkel.

Of kleur: blauw betekent iets, rood ook.

Maar pas op: wit is bij ons het symbool van de reinheid en zuiverheid, onschuld – bij de Chinezen betekent het rouw. En ook de tijd kan de betekenis van symbolen veranderen: het hakenkruis, de swastika, was in oude tijden een versimpeling van een wiel, een teken van geluk – sinds het nazisme heeft het een andere lading gekregen. Met de slang is het net zo: in oude tijden was het in bijna alle culturen een positief symbool van ‘leven vernieuwen’, geneeskracht (denk maar aan de esculaap) – de slang leeft op en in moeder aarde, maar door bepaalde invloeden is er bewust een negatief symbool van gemaakt. De slang is dus een moeder-aarde-symbool. Daar staat vaak de adelaar tegenover: hij hangt in de lucht, ziet alles, majestueus en onaantastbaar en kan toeslaan waar en wanneer hij wil. Een vader-lucht-symbool. Het kan geen toeval zijn dat (voorheen) agressieve culturen als de Romeinse, Duitse en Amerikaanse allemaal een adelaar in hun wapen of vlag hadden. Culturen kiezen hun symbolen en wat ze kiezen zegt iets over de cultuur.

Het christendom ziet haar volgelingen en Jezus graag als onschuldige en weerloze schapen. Met een herder als goede herder. Of een duif.

En soms moet je ook op schijnbaar onbelangrijke zaken letten: als de Sumerische god Enki achteloos een schoffel bij zich heeft, dan is de functie van de schoffel belangrijk: de aarde bewerken, zodat die weer vruchten zal dragen. Het achterom kijken komt ook geregeld voor: dat is een verbod om te blijven hangen aan een verleden dat onherroepelijk voorbij is. Als je dat toch doet: ‘versteen’ je of word je een ‘zoutpilaar’: je komt niet verder en wordt levenloos.

Symbolen, in welke vorm dan ook – voorwerpen, dieren, gedragingen hebben bijna altijd een diepere betekenis. Slaap is vaak een teken van onbewustheid, niet ‘wakker’.

Ook in sprookjes komt veel symboliek voor. De stiefmoeder, de wolf, de spiegel, de gouden bal, Doornroosje zie slaapt. In sprookjes speelt een kind vaak de hoofdrol.

In deze draad leg ik een aantal veel voorkomende symbolen uit. Mythen worden daarmee levend en gaan je meer zeggen.

In het begin is het soms verwarrend, maar het mooie is dat je er ‘gevoel voor krijgt’ en dat als je een symbool ineens begrijpt het hele verhaal ineens gaat leven en een diepe betekenis voor je krijgt.

En soms voel je dat een symbool iets betekent, maar kom je er lange tijd maar niet achter. De zoektocht naar de betekenis is een reis zich, met bijna altijd een keer een moment dat je het ‘ziet’ of leest van een betekenis die voor jou klopt. Het is net schatzoeken: ineens vind je de schat.


Image

De slangengodin - godinneneiland Kreta.


Image

Een staf - bvb. Mozes bij aanvang van een moelijke reis, symbool van steun, vaak teken van konings- of leiderschap (scepter), of gezag (Sinterklaas).
Last edited by Gerard on Sun Mar 09, 2008 5:24 pm, edited 1 time in total.
Sisyphus Laughs

Locked