De oorsprong van de Olympische Spelen

Heb je vragen, opmerkingen, kritiek of stellingen n.a.v. het werk van Joseph Campbell? Weet je meer over mythologie, symbolen, religies, mystiek, Godinnen en Goden of 'De weg van de Held(in)'? Wil je iets zeggen of vragen over thema's die m.n. in Nederland relevant zijn? Plaats het hier.

Moderator: Gerard

Locked
Gerard
Working Associate
Posts: 398
Joined: Sun Jan 23, 2005 7:26 pm
Location: Amsterdam.

De oorsprong van de Olympische Spelen

Post by Gerard »

Image

Deze draad gaat over de oorsprong van de Olympische Spelen. Echte historie en mythen lopen onontwarbaar door elkaar.
Sisyphus Laughs

Gerard
Working Associate
Posts: 398
Joined: Sun Jan 23, 2005 7:26 pm
Location: Amsterdam.

Post by Gerard »

De werkelijke en de mythologische geschiedenis van de Olympische Spelen lopen heel erg door elkaar. Er waren meerdere Spelen in het oude Griekenland - en de Olympische zijn de integratie daarvan. Vandaar ook de vele verschillelende rituelen en gebruiken. Daarnaast waren werkelijkheid en mythen voor de oude Grieken ondeelbaar, ze waren onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Naast de gebruikelijke historische verklaringen over de oorsprong van de Olympische spelen, zijn er ook de mythen die de diepere waarheid achter de Spelen vertellen. Het feit dat die mythen nog steeds bestaan en verteld worden bewijst al dat die verhalen niet zo maar verzonnen verhalen zijn, maar dat er betekenissen in die verhalen zitten die mensen (al dan niet bewust) aanspreken.

Daarnaast is door de geschiedenis zelf de historische echte oorsprong verdrongen, een oorsprong die je zelden leest en die te maken heeft met het feit dat geschiedenis altijd wordt geschreven door de winnaars. In dit geval door de winnaars van het ‘conflict’ tussen de oudere Moeder-Aarde gerichte culturen en de daarop volgende Vader-hemel gerichte mannenculturen, die het vrouwelijke verdonkeremaanden. Alleen dat laatste woord al, spreekt boekdelen, immers de maan is het symbool van de vrouw.

Men dient zich allereerst te realiseren dat in oude tijden niets zonder religieuze betekenis werd gedaan. En een groot evenement (ook toen al) als de Olympische Spelen al helemaal niet. Mensen hadden nog geen wetenschappelijke kennis over bvb. elementen als onweer, bliksem, storm, vulkaanuitbarstingen, overstromingen, langdurige droogten die het land onvruchtbaar maakten, enz enz. De aarde was nog niet ondergeschikt aan de mensen zoals nu, maar juist andersom: de mensen waren speelbal van de grillen van moeder natuur. De goden hadden de wereld geschapen dus ook de elementen. Men was er doodsbang voor en dacht dat dat tekenen en daden van goden waren. Het was dus heel belangrijk die goden te vriend te houden en met offers, de juiste rituelen, tempels, beelden en erespelen gunstig te stemmen. Sportspelen werden georganiseerd om de goden te danken of gunstig te stemmen. Niet primair vanwege het persoonlijke winnaarschap. Een overwinning was te danken aan de goede gunsten van een god, niet zozeer een eigen verdienste. Een overwinning werd derhalve ook altijd aan een god opgedragen. Samengevat, de Spelen waren een strikt religieuze aangelegenheid, met dien verstande dat het niet om EEN god ging, zoals in het Christendom later, maar om een heel palet aan goden.

Vaak lees je dat de eerste Spelen plaats vonden in 776 voor Christus. Dat klopt niet. In de eerste plaats waren er naast de Olympische Spelen (allerlei gebieden hadden ook hun eigen spelen) ook andere spelen en in de tweede plaats zijn de Olympische spelen niet de oudste ‘Spelen’. In de tijd waarin de Olympische Spelen voor het eerst gehielden werden, was Griekenland al een patriarchale samenleving, waarin mannen en mannelijke waarden de toon aangaven. Zo mochten vrouwen bvb. niet mee doen aan de Spelen. Hoe sterk de patriarchale denkwijze is, blijkt wel uit het feit dat vrouwen pas sinds de vorige eeuw vrij aan de Spelen mee mogen doen. Zelfs Pierre de Coubertin, oprichter van de moderne spelen, wilde beslist geen vrouwen op de Spelen.

Dat is niet altijd zo geweest. Voor die tijd waren Griekenland (en vele andere delen van de wereld) matriarchaal georiënteerde samenlevingen. Dat wil zeggen dat vrouwen en vrouwelijke waarden en normen, en Godinnen de toon zetten. We hebben het dan over een tijdperk van 4000 jaar geleden.
De beroemde Robert Graves schrijft in zijn boek ‘De Griekse Mythen’dat de Olympische Spelen hun oorsprong hadden in een wedloop waarbij meisjes streden om het recht om priesteres van de godin Hera te mogen worden. Hera was oorspronkelijk een maangodin. De spelen waren dus gewijd aan de Maangodin. De Spelen werden ook georganiseerd door vrouwen.

Pas later, toen het patriarchaat de moederculturen begonnen te verdringen, verscheen de mannetjesputter Zeus als god . Eerst was hij gewoon de partner van Hera, maar later werd hij belangrijker en DE god. Pas in die tijd werden de spelen ter ere van mannelijke goden gehouden en kregen de vrouwen een apart festival. In de mythologie zie je dat vrouwen wel een rol spelen, maar dat het vaak halve mannen moeten zijn: Athene heeft een wapenuitrusting aan, Artemis jaagt als een kerel enz. - of het zijn krengen als Medea en Medusa. (Hoewel die soms een heel goede redenen hadden om een ‘kreng’ te worden).

Over de mythische oorsprong van de olympische spelen doen verschillende verhalen de ronde. Het bekendste verhaal is dat van Pelops, zoon van Tantalus (die van de beroemde ‘kwelling’, maar zijn daden waren er ook na). Pelops was zelf ook geen lekkertje. Hij wilde de dochter van koning Oenamus trouwen en hem later opvolgen. Maar dan moest hij eerst Oenamus in een wagenrennen verslaan en dat was 13 voorgangers niet gelukt. Zij werden na hun verlies allen gedood, want dat was de prijs van een wedstrijd tegen Oenamus. Door een truc wist Pelops de wagenrennen van de Oenomaus te winnen, die daarbij om kwam. Hij had hierbij hulp gehad van Hippodameia, de dochter van Oenamus, die hij wilde huwen – en van Myrtilus, zoon van de beroemde Hermes. Toen hij Hippodameia ‘gewonnen’ had, kwam hij zijn belofte dat Myrtilus het halve koninkrijk van zijn vader zou krijgen, niet na en liet Myrtilus vermoorden. Deze laatste wist nog net voor hij verdronk Pelops en zijn hele nageslacht te vervloeken. Dat zat Pelops lang niet lekker. En om de vloek af te wenden, organiseerde hij de eerste keer de Olympische spelen op de berg Olympus. Om alle goden die daar verzameld waren gunstig te stemmen en de vrede te bewaren, maar vooral om de god Hermes te vriend te houden, immers hij had diens zoon gedood. Naar deze Pelops is het schiereiland de Peloponnesos genoemd.

Een ander verhaal luidt dat Herakles, de zoon van Zeus, de spelen ter ere van zijn vader heeft georganiseerd.

Zo zijn er wel meer zaken die 'niet kloppen'. De marathon, de lange loop, was bvb. geen sportevenement maar een plaats. En de oude Grieken zouden raar opgekeken hebben als ze nu de dikke gewichtheffers, de iele lange-afstandslopers, de zware worstelaars zouden zien. Voor hen ging het voor alles om proporties, om evenwicht tussen behendigheid, kracht en snelheid. Het belangrijkste was bvb. een onderdeel waarin dezelfde atleet deed aan speerwerpen, hardlopen, springen, worstelen en boksen. Degene die dat het beste kon was de beste.

Voor 776 voor Chr. Werd Griekenland verscheurd door oorlogen tussen allerlei regio’s daar. Ifitos, koning van de streek Elis, wilde voorkomen dat zijn volk te lijden zou krijgen onder roof en plundering en raadpleegde de priesteres Pythia in de stad Delphi. Zij raadde hem allerlei spelen die de verschillende regio’s apart hielden, onder een noemer te brengen, om in een geest van gelijkheid, eerlijkheid, broederschap en vrede met alle ‘staten’ wedstrijden te houden. Dit is dus de basis van de ‘Olympische gedachte’. De spelen moesten gehouden worden op de woonplaats van de goden, de berg Olympus. Gedurende de spelen moesten alle oorlogen en schermutselingen tussen de stadstaten ophouden, ongeveer zoals wij dat nu met Kerst doen.

Bijzonder was ook dat het voor het eerst in de geschiedenis niets uitmaakte van welke stand een sporter was. Ook mensen uit de lagere klassen konden, mist goed genoeg in hun sport, eraan meedoen en winnen. Dat lijkt nu niet zoveel bijzonders, maar dat was toen revolutionair: in de sport was iedereen gelijk. De eerste winnaar was nota bene een kok of cafehouder, genaamd Koroibos, die de eerste hardloopwedstrijd won!

De Spelen zijn in de loop der jaren omgeven met allerlei rituelen, die iedereen wel kent. Het ontsteken van de olympische vlam op Olympus door de zon, de olijftak, het Olympisch vuur, de fakkelloop, de marathon, enz. Het vuur (1928 Spelen van Amsterdam) en de fakkelloop (1936 Spelen van Berlijn) zijn pas in de 20e eeuw aan de rituelen toegevoegd. De 5 ringen en hun kleuren van de vlag zijn ook pas heel laat gekozen. De kleuren zijn zo gekozen dat de kleuren van elke vlag van elk land ter wereld erin zitten. Dat de Spelen een geliefd object zijn voor symboliek, blijkt ook wel uit het feit dat ze dit jaar beginnen op 08-08-’08. De 8 is in de Chinese cultuur een beetje wat de 7 bij ons is, een heilig getal, een geluksgetal. En Chinezen zijn tamelijk bijgelovig, dus de datum is geen toeval.
Sisyphus Laughs

Locked